"ประเพณีเลี้ยงผีขุนน้ำ" เป็นประเพณีสำคัญที่สืบทอดกันมาแต่โบราณของชาวตำบลแม่ทา โดยมีวัตถุประสงค์เพื่ออนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่น ส่งเสริมความสามัคคีของคนในชุมชน และร่วมกันจัดการทรัพยากรน้ำเพื่อใช้ในการเกษตรอย่างเป็นธรรมและยั่งยืน

ประวัติความเป็นมาของประเพณี

การเลี้ยงผีขุนน้ำของชาวตำบลแม่ทา มีรากฐานมาจากวิถีชีวิตของชุมชนที่พึ่งพาแหล่งน้ำธรรมชาติจากลำน้ำแม่บอนในการทำการเกษตร ในอดีต ชาวบ้านได้ร่วมกันจัดพิธีกรรมเพื่อบูชาผีขุนน้ำ โดยเชื่อว่าจะช่วยให้แม่น้ำอุดมสมบูรณ์ มีน้ำหล่อเลี้ยงต้นข้าวและพืชผลได้อย่างทั่วถึง

การใช้น้ำเพื่อเกษตรกรรมจะมีการตกลงร่วมกันระหว่างผู้ใช้น้ำ โดยเก็บเงินสมทบตามพื้นที่นา เพื่อใช้ในการจัดพิธี (ในอดีตเก็บต้างละ 50 สตางค์ ปัจจุบันเก็บ 10 บาทต่อราย) รายได้จากการสมทบจะนำไปซื้อหมู เหล้า ข้าว และเครื่องบูชาอื่น ๆ สำหรับประกอบพิธีกรรมเลี้ยงผี

วันเวลาและสถานที่จัดกิจกรรม

พิธีเลี้ยงผีขุนน้ำจะจัดขึ้นเป็นประจำทุกปี ในวันแรม 9 ค่ำ เดือน 9 ตามจันทรคติ ซึ่งมักจะตรงกับช่วงเดือนมิถุนายน โดยมีสถานที่จัดพิธีอยู่บริเวณ "ผีแม่แทน" ซึ่งเป็นพื้นที่ดั้งเดิม ไม่ใช่สถานที่จัดพิธีในปัจจุบัน

กิจกรรมภายในงาน

• พิธีบวงสรวงเลี้ยงผีขุนน้ำด้วยหมู 1 ตัว เหล้า 1 ขวด ข้าว ข้าวตอก และดอกไม้

• การรำลึกถึงบรรพบุรุษ และผู้นำในอดีต เช่น พ่อหลวงปั๋นแก้ว ลุงตา ลุงน้อยคำควาย เป็นต้น

• การพูดคุยตกลงระเบียบการแบ่งน้ำเพื่อเกษตรกรรมในชุมชน

• การขอพรเพื่อความอุดมสมบูรณ์ ปราศจากโรคภัย และความอยู่ดีมีสุขของชาวบ้าน

ความเชื่อและวัฒนธรรม

ชาวบ้านเชื่อว่าแม่น้ำแม่บอนมีพลังศักดิ์สิทธิ์ และภูตผีปกปักรักษา หากละเลยไม่ทำพิธีจะส่งผลให้เกิดความเจ็บป่วยหรือภัยพิบัติต่างๆ การจัดพิธีจึงเป็นทั้งการแสดงความกตัญญูต่อธรรมชาติ และการรวมพลังความสามัคคีของคนในชุมชน เพื่อร่วมกันสืบสานและอนุรักษ์ประเพณีดีงามของท้องถิ่นให้คงอยู่สืบไป

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ สำนักงานองค์การบริหารส่วนตำบลแม่ทา โทร. 081 724 3140